Wijsheid in tijden van Covid-19 (deel 2)

In deel 1 van dit drieluik constateerden we dat het niet aannemelijk is dat we in de nabije toekomst als collectief in staat zijn om Wijs om te gaan met een situatie zoals de Corona-‘crisis’. Dan rijst natuurlijk de vraag: hoe zou je dat wél kunnen op individueel niveau?

Het eerste niveau van Wijsheid
Gegeven de huidige toestand rond Covid-19, met alles erop en eraan – het virus, het beleid, hoe anderen daarmee omgaan – hoe kun jij, in je eigen leven, wijs omgaan met dat wat er is? Het antwoord op die vraag is in één woord samen te vatten: non-polariteit. Dit is misschien wel hét kenmerk van het eerste niveau van Wijsheid.

Spanningsvelden
Om echt te doorgronden wat non-polair betekent, moet je eerst begrijpen dat onze werkelijkheid polair is, dat wil zeggen opgebouwd uit paren van tegenstellingen. Het logische gevolg: dat we haar permanent ervaren in termen van spanningsvelden tussen twee polen. Denk aan de spanningsvelden tussen yang en yin, man en vrouw, goed en slecht, licht en donker, orde en chaos, en ga zo maar door. Benader je deze spanningsvelden vanuit polariteit, dan zul je telkens geneigd zijn te kiezen voor één pool: iets is ‘goed’ OF iets is ‘slecht’, ‘positief’ OF ‘negatief’ – en daarom doe je ‘dit’ en niet ‘dat’.

Insluiten
Non-polariteit nu betekent dat je niet langer kiest. Je kiest niet voor de ene of voor de andere pool, maar sluit ze allebei in. Door beide polen in te sluiten, door volledig te omarmen wat er is – het constructieve EN destructieve – word je ladingsvrij en oordeel-loos. Je moet er maar eens op letten, maar in de loop van een dag oordeel je aan de lopende band! Met name bij een negatief oordeel (bijvoorbeeld: ‘Die mondkapjes zijn echt klote!’) ervaar je – de één wat sneller dan de ander – emotionele lading (in dit geval irritatie of boosheid). Deze oordelen en emotionele lading kun je letterlijk zien als blokkades die Wijsheid verhinderen door je heen te stromen.

Ruim baan voor Wijsheid
Als je non-polair bent, blijf je uit het oordeel en bouw je geen emotionele lading op. (Dat wil niet zeggen dat je geen emoties ervaart! Wel dat je ze toelaat en reguleert, waardoor zich geen lading op kan bouwen.) Wijsheid ondervindt geen obstakels, mentaal noch emotioneel, en heeft nu ruim baan om je handelen te beïnvloeden. In plaats van met grote weerstand je mondkapje op te zetten en gefrustreerd door de supermarkt te lopen, of uit een soort rebelsheid je mondkapje ‘verkeerd’ of zelfs niet te dragen – beide per definitie niet Wijs, want je handelt vanuit oordeel en emotionele lading – kan zich nu Wijsheid in je handelen manifesteren. (Welke vorm die Wijsheid aanneemt, dat bespraken we al in deel 1 : dat is op voorhand niet te zeggen.)

Win-win-win
Dit is dus hoe je op een individueel niveau Wijsheid kunt manifesteren: met welk spanningsveld de werkelijkheid jou ook confronteert, het is de kunst de beide polen in te sluiten. De oordelen zullen verdwijnen, de emotionele lading ook en vanuit deze oordeel-loze, ladingsvrije plek kun je wijze keuzes en acties laten ontstaan. Nú ontvouwt zich de Tao, het Pad, de Weg van het Midden (want tussen de polen!), of, zoals wij hem ook wel noemen, de Derde Weg. Niet de weg van ‘pool A’ of ‘pool B’, maar de weg die je op voorhand niet had kunnen bedenken, de weg van Wijsheid, van win-win-win.

Goed of slecht?
Het principe lijkt eenvoudig genoeg, totdat je doorkrijgt hoe polair je eigenlijk in het leven staat! Non-polariteit vraagt echt om training – en de hele situatie rond Covid-19 leent zich daartoe bij uitstek. Je kunt al beginnen met je houding ten aanzien van het virus zelf. Voor veel mensen zal het moeilijk te aanvaarden zijn, maar het Covid-19 virus is niet ‘goed’ of ‘slecht’. Veel mensen zullen geneigd zijn om het als ‘ongewenst’ te ervaren omdat er mensen aan sterven. Maar is dat niet ook de natuur, dat mensen vroeg of laat ziek worden en doodgaan? En heeft dat niet ook een functie, dat mensen – zeker ouderen met een onderliggend ziektebeeld – aan een virus bezwijken?

Alles heeft twee kanten
Let op: daarmee willen we niet zeggen dat het virus ‘goed’ is, want dat standpunt zou net zo polair zijn! We willen ook niets afdoen aan de pijn die eenieder zal voelen als het een geliefde is die aan Covid-19 bezwijkt. Wat we wel willen illustreren: dat alles twee kanten heeft, dat niets OF goed OF slecht is en dat elk oordeel polariserend en vertroebelend werkt.

De Storm
In plaats van het Covid-19-virus te beoordelen, zal een taoïst het virus zien voor wat het is: als de zoveelste manifestatie van de Storm. De ‘Storm’ gebruiken we hier als een metafoor voor de destructieve kant van de werkelijkheid. Die destructiviteit is er altijd, overal. Kijk maar naar de natuur en je ziet – naast de enorme creatiekracht – ook een heleboel vernietiging. Dat geldt voor de natuur, maar ook voor het hele leven. Ja, een van de vormen die de destructiviteit nu aanneemt – het Covid-19 virus – is relatief nieuw; maar dat er destructiviteit is, is al zo oud als het universum.

Het Oog van de Storm
Als je door de vorm heen kijkt, is er dus niets veranderd! Ja, er is een virus, maar daarvoor was er dit en dáárvoor was er dat. In contact staan met Wijsheid (het eerste niveau) betekent dat je je hierdoor niet langer uit het lood laat slaan. Je hebt de weldenkendheid om te zien dat er niets wezenlijks is veranderd. Je hebt de emotionele maturiteit om ladingsvrij te blijven in alles wat er is. Je kiest niet voor één van de polen – het virus is ‘goed’ of ‘slecht’ – maar sluit alles in. Het is vanuit die non-polariteit – of zoals we dat in de training benoemen: vanuit het Oog van de Storm – dat Wijs handelen kan ontstaan. 

Verwarring
Idem voor het anti-Corona-beleid: dat is niet goed of slecht! Het beleid is, punt. De enige relevante vraag: hoe wil jij zijn ten opzichte van dat beleid? Polair of non-polair? Ook hier zien we mensen snel naar het polaire neigen. Dat is wederom geen oordeel, maar een observatie, die allesbehalve verrassend is. Een situatie als deze – met een virus, een ‘pandemie’, ongekend ingrijpende en vrijheid beperkende maatregelen – roept immers veel verwarring op. En allerlei, meer of minder subtiele, vormen van angst en onzekerheid.

Houvast
Vanuit die onzekerheid zijn mensen geneigd op zoek te gaan naar houvast. In de vorm van meningen, die al snel overtuigingen worden en uiteindelijk dogma’s. Omdat ze ons houvast geven, krijgen deze ‘lading’. Alles wat in staat zou zijn om ze af te zwakken, te ontzenuwen dan wel te weerleggen, wordt dan ervaren als bedreigend. Waardoor de gemoederen in een uitwisseling van standpunten over de maatregelen al snel hoog op kunnen lopen. En er verschillende ‘kampen’ ontstaan die de ‘andere partij’ voor gek verklaren.

Niet-doen en nietsdoen
Ook hier is het weer de kunst om alles wat er is in te sluiten. Zowel het beleid zelf als hoe de mensen daarop reageren. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat jij je daartoe niet hebt te verhouden. Dat Wijsheid zou betekenen dat je je nooit meer uitspreekt en alles maar aanvaardt. Niet-doen betekent beslist niet niets-doen! Wat het wel betekent: dat je je keuzes en acties vanuit een oordeel-loze en ladingsvrije plek laat ontstaan. Niet omdat dát ‘goed’ zou zijn, maar omdat dat past bij wie je in deze ‘crisis’ – en in de rest van het leven – wilt zijn.