Wat is slaapschuld en hoe kom je ervan af?

Hoe laat ga je naar bed? En als je eenmaal naar bed gaat, hoe lang slaap je dan achter elkaar? Er zijn twee belangrijke redenen dat veel mensen in de loop der jaren een slaapschuld opbouwen: ze gaan te laat naar bed en ze slapen te lang achter elkaar. Dit lijkt in tegenspraak met elkaar, maar dat is het niet. Een natuurlijk slaapritme is een ritme waar je enerzijds genoeg slaapt – iets wat verschillend is van persoon tot persoon – en anderzijds niet langer dan 5 tot 6 uur achter elkaar slaapt. Een derde reden van slaapschuld is het feit dat veel mensen een stressvol leven leiden en te weinig ruimte hebben om gedurende de dag te ontspannen. Lui zijn wordt in onze cultuur niet echt gewaardeerd.

Slaapschuld vreet energie

Met een druk leven, de mogelijkheid om de dag te verlengen met kunstmatig licht en warmte en met alle leuke dingen die je ’s avonds kunt doen is slaapschuld een veelvoorkomend probleem. Waarom is het een probleem? Omdat slaapschuld energie vreet. Het is een enorme belasting voor de nieren, iets wat tot vermoeidheidsklachten en allerlei andere kwalen kan leiden. Je houdt gewoon geen energie over. De eerste stap die je zet om slaapschuld in te lossen is om meer te slapen. Hoeveel uur slaap heb je nodig om verkwikt wakker te worden? Dit varieert van 5 tot 9 uur per nacht, afhankelijk van conditie, leeftijd en aanleg, maar ligt doorgaans rond de 7 uur – wat meer is dan het natuurlijke slaapvenster van maximaal 6 uur.

Hoe weet je of je slaapschuld hebt?

Mensen met chronische vermoeidheidsklachten hebben gegarandeerd slaapschuld. Ook als je moeilijk in slaap komt, kampt met slapeloosheid of overdag vaak een dip hebt, heb je slaapschuld. Wanneer je ’s ochtends meestal brak wakker wordt, meer dan 5 minuten nodig hebt om helemaal wakker te worden, wanneer je wallen onder je ogen hebt of er anderszins niet fris en fruitig uitziet, kun je ervan uitgaan dat je een slaapschuld hebt. Voor alle duidelijkheid: veel mensen verwarren slaapschuld met het hebben van een burnout. Een burnout verwijst echter naar een chronische uitputting van nieren en bijnieren. Slaapschuld daarentegen kun je ook opbouwen terwijl je nieren nog vol energie zijn. Slaapschuld is geen energetische uitputting, maar iets dat ontstaat wanneer je lange tijd te weinig slaapt.

Wat je eet en drinkt kan ook bijdragen aan het opbouwen van slaapschuld. Een dieet met veel suiker, koffie, alcohol of andere pepmiddelen maakt dat je je vermoeidheid onderdrukt en er niet aan toegeeft, zodat je dóór kunt. Dat hou je even vol – een paar dagen, weken of jaren – maar op een gegeven moment wordt de vermoeidheid chronisch en heb je een slaapschuld. Afhankelijk van de de diepte van de slaapschuld kan dit meer en meer een serieuze bedreiging voor je gezondheid vormen.

De verbinding tussen Jing en Chi

In het taoïsme werken we met de begrippen Jing en Chi. Het Jing-lichaam is het fysieke lichaam van vlees en bloed. Het Chi-lichaam is het energetisch lichaam, dat waarmee je je fysieke lichaam bewust bent en waarneemt wat erin gebeurt. Het ontwikkelen van het lichaamsbewustzijn, het versterken van de verbinding tussen Jing en Chi, speelt een belangrijke rol in de training. Wanneer je langer dan 5, maximaal 6 uur aaneengesloten slaapt wordt die verbinding dunner en kost het meer energie om dit na het wakker worden weer te herstellen. Je gevoelsbewustzijn neemt af, waardoor het moeilijker wordt om je lichaam goed te voelen. Het is het vage, onbehaaglijke gevoel van ‘ik ben er niet helemaal’, iets wat soms heel lastig af te schudden is.

Hoe kan ik mijn slaapschuld inlossen?

Er zijn 4 componenten bij het inlossen van slaapschuld:

1. Slaap meer.
2. Slaap niet langer dan 5, 6 uur aan een stuk.
3. Bouw regelmaat in.
4. Wees zoveel mogelijk in ‘I’

Om de eerste 3 componenten te honoreren bouw je ’s nachts een venster van wakker zijn in en bouw je overdag een venster van slapen in. Het Yin Yang symbool in het taoïsme, een symbool van ongekende wijsheid en met veel verschillende interpretaties, illustreert dit ideale slaapritme. In het witte gedeelte bevindt zich een zwarte stip en in het zwarte gedeelte bevindt zich een witte stip. De zwarte stip in het witte gedeelte illustreert het slaapvenster overdag. De witte stip in het zwarte gedeelte illustreert het venster van wakker zijn ’s nachts.

Een voorbeeld van een Slaapschuld-Inhalen-Schema

Dit kan er zo uitzien: Je weet van jezelf dat je bijvoorbeeld 8 uur slaap per nacht nodig hebt om uitgerust wakker te worden. Om je slaapschuld in te halen voeg je daar een half uur per etmaal aan toe. Je wilt dan 8 ½ uur slapen, maar niet achtereen! Je kunt dan het volgende schema maken:

• Om 23.15 uur naar bed (of eerder, afhankelijk van hoe lang het duurt voor je in slaap valt)
• Opstaan om 3.00 uur
• Om 4.00 uur weer verder slapen
• Opstaan om 7.00 uur
• Overdag een middagslaapje doen van 14.00 – 15.00 uur

Er zijn uiteraard variaties mogelijk, maar wanneer je bovenstaand schema kunt inpassen in je dagelijks leven zou dit een heel goed ritme zijn. Je slaapt 8 ½ uur, maar niet langer dan 5 uur achtereen. Iedereen kan een dergelijk schema voor zichzelf samenstellen, afhankelijk van hoeveel slaap je nodig hebt, je verplichtingen en van wat je prettig vindt. Het schema is flexibel, maar het is wel goed om hierin regelmaat aan te brengen. Hoe meer regelmaat je hebt in je slaapritme, des te sneller herstelt je lichaam zich en los je je slaapschuld in. Afhankelijk van hoe groot je slaapschuld is duurt het een paar weken, maanden of soms zelfs jaren om volledig terug te keren tot je natuurlijke level van vitaliteit en kracht.

Component 4: I-kracht als genezende factor

De vierde component bij het inlossen van slaapschuld is de I-kracht: de zachte kracht –  het tegenovergestelde van wilskracht – waarmee we eigenlijk alles in de Taotraining doen. De I-kracht of de ‘I’ is de Wu Wei van het taoïsme: moeiteloze inspanning, doen door niet-doen. Het activeren van de I-kracht is vrij gemakkelijk te leren. We presenteren het aan het begin van Module 1. Iedereen die Taotraining doet heeft hier kennis mee gemaakt en praktiseert het hopelijk op elk moment van de dag. De staat waarin je bent wanneer je in ‘I’ bent is te vergelijken met een tussen-staat tussen waken en slapen in. Eigenlijk slaap je een klein beetje. Je gebruikt veel minder energie dan je doet wanneer je gestressed of in wilskracht bent. Dit draagt enorm bij aan het inlossen van slaapschuld.

De Droomtraining van de Taotraining

Mensen die onze trainingsweekenden meegemaakt hebben weten dat we ook ’s nachts trainen, tijdens het nachtelijk waakvenster. Meteen bij Module 1 beginnen we met het inlossen van slaapschuld. Bij de trainingen is het nachtvenster tussen 3.00 en 4.00 uur. Dit onderdeel van de Taotraining noemen we de Droomtraining. We doen geen actieve Chi Kungs, maar we staan in Omhels de Boom, een krachtige oefening die het lichaamsbewustzijn enorm versterkt, en we doen Droomtraining oefeningen, liggend op een matje. De droomachtige, meditatieve slaap waarin je natuurlijkerwijs verkeert ’s nachts draagt enorm bij aan het ontwikkelen van het lichaamsbewustzijn en, in een later stadium, luciditeit.

Op eigen houtje slaapschuld inlossen?

Uiteraard kun je een dergelijk schema ook toepassen wanneer je geen Taotraining doet. Wees je echter wel bewust van het feit dat je, wanneer je je slaapritme gaat aanpassen, gaat ontgiften. Nu het lichaam eindelijk meer rust en energie krijgt gaat het aan de slag met wat we ‘achterstallig onderhoud’ noemen: het verwijderen van afvalstoffen uit het lichaam, het herstellen van beschadigd weefsel en allerlei andere processen waar het voorheen geen ruimte voor had. Dit kan resulteren in korte periodes van hevige vermoeidheid, lichamelijk ongemak en soms ook emotionele of geestelijke onbalans. De Droomtraining, de Chi Kungs en andere elementen uit de Taotraining dragen enorm bij aan een harmonieus en gemakkelijk verloop van dit proces. Om die reden raden we aan om het inlossen van slaapschuld te combineren met de dagelijkse beoefening van één van de modules van de Taotraining.