Heb je haast? Vertraag!

Over het verschil tussen wilskracht en I-kracht

‘Doe je best!’ Hoe vaak horen we dat niet, als kind en als volwassene. Op school, op je werk, in je relatie. Wat betekent het? Relax en vertrouw erop dat je vanzelf het juiste doet? Nee, integendeel. Het betekent dat als je niet je best doet ‘het‘ verkeerd gaat. Dat is eigenlijk best een angstige gedachte. Als je je huiswerk niet doet haal je slechte cijfers. Als je niet op tijd opstaat kom je te laat op je werk en verlies je misschien wel je baan. Als je niet je best doet om aardig en succesvol te zijn zul je falen. Als je niet 3 uur per dag traint zul je nooit onsterfelijk worden.

Zelfonderzoek

Is dat echt zo? In de Taotraining word je vanaf het begin uitgenodigd om deze vraag te onderzoeken. De eerste instructie die je in de training krijgt is: ‘Je mag niet je best doen!’ Het introduceert je tot een belangrijk principe op het pad: doen door niet-doen. Het is zo anders dan wat we gewend zijn dat dit in eerste instantie verwarring kan oproepen. Huh? Maar hoe dan?

Hoe word je goed in iets?

Hoe leer je het beste iets nieuws? Door je in te spannen? Door af te zien? Of is er nog een andere optie? Is het mogelijk om zonder inspanning iets te volbrengen, om spelenderwijs je doelen te bereiken? Staan we onze natuurlijke vriendelijkheid, enthousiasme en nieuwsgierigheid niet juist in de weg met al dat moeten?

Motivatie door angst of door plezier

Er zijn twee manieren om het lichaam in beweging te brengen. De ene manier is angst, de andere manier is plezier. Angst hangt samen met gevaar, plezier hangt samen met creativiteit. Beide zijn reëel in deze werkelijkheid. Wanneer je bedreigd wordt reageer je instinctief met angst. Dit maakt deel uit van ons overlevingsinstinct. De angstreactie heeft een heel specifiek effect op het lichaam: de bijnieren slaan alarm, adrenaline komt vrij en stroomt direct in het bloed. Je hersenen gaan in de overlevingsstand, alleen de hersenstam is nog actief. Dit wordt ook wel de ‘fight of flight’ respons genoemd. Je bent hyperalert en klaar om je te verdedigen: te vechten of heel hard weg te rennen. Al het bloed stroomt in je spieren. Het lichaam stopt tijdelijk met alle andere processen. Ontgifting, onderhoud, herstel, voelen, denken.. het stopt allemaal. Het gaat er nu om dat je in leven blijft.

Langdurige stress is onnatuurlijk

Dit overlevingsinstinct is heel zinvol, maar kost ook bakken met energie. We noemen het ook wel stress, een ander woord voor angst. Het lichaam kan ongeveer 20 minuten in deze toestand verkeren voordat er schade ontstaat. Dit hangt samen met het feit dat een strijd op leven en dood meestal in 20 minuten beslist is. Of je bent opgegeten, of je zit veilig in een boom. Wanneer deze toestand echter langer duurt: wanneer de stress chronisch wordt, ontstaat er een situatie die onnatuurlijk is. Onveiligheid kan tot zo’n toestand van chronische stress leiden – iets wat heel normaal is in onze samenleving. Angst is voor veel mensen een belangrijkere drijfveer dan plezier, met alle gevolgen van dien.

Tijdloos plezier

De tegenpool van angst is plezier, ontspannenheid en inspiratie. Het is een staat waarin tijd lijkt te verdwijnen en alles vanzelf gaat. Het zijn de momenten in je leven dat je geniet van wat je doet, of het nou dansen, schilderen, hardlopen of werken is. Dit is je natuurlijke staat. Dit is hoe je het beste nieuwe dingen leert. Het is jammer dat dit gegeven niet meer gebruikt wordt op scholen en op de werkplek. Het zou de effectiviteit vele malen vergroten. Als je kinderen spelenderwijs introduceert tot nieuwe vaardigheden zoals lezen, schrijven, aardrijkskunde of biologie, zullen ze de stof veel makkelijker opnemen. Hoe meer spel en plezier, des te slimmer worden ze. Hetzelfde geldt voor volwassenen. Hoe meer plezier je hebt in wat je doet, des te beter en efficiënter word je.

I-kracht

In het taoïsme is er een woord voor deze staat van plezier, ontspannenheid, focus en inspiratie. Het wordt simpelweg ‘I’ genoemd. Het is niet duidelijk waar deze aanduiding vandaan komt. Het is een klank die uit het Chinees komt, waar ook het karakter op dezelfde manier geschreven wordt als in het Romeinse alfabet. Het wordt gebruikt in de taoïstische krijgskunst, in de geneeskunde en bij de ontwikkeling van bewustzijn. ‘Je best doen’ wordt gezien als een doodlopend spoor omdat dit onherroepelijk leidt tot stress, angst en schade. Een andere omschrijving voor ‘je best doen’ is wilskracht. Als een leerling tijdens de les zijn of haar best gaat doen zal de sifu onmiddellijk ingrijpen en teruggaan naar het begin: het activeren van de I, in het Westen ook wel de I-kracht genoemd. Wilskracht is als een steekvlam: je begint vol enthousiasme, maar al snel breng je het niet meer op. I-kracht is als een smeulend vuurtje, waarmee je eindeloos door kunt gaan met wat je aan het doen bent.

In I zijn kun je leren

Dit is een enorme omschakeling en één van de meest waardevolle dingen die je in je leven kunt leren. De training begint en eindigt met de I-kracht. De echte waarde van je Chi Kungs en meditaties wordt bepaald door de I-kracht. Als je de oefeningen doet terwijl je je best doet zijn je nieren gespannen, je bent bang om het niet goed te doen, je probeert beter te zijn dan de anderen, je foetert op jezelf als je niet lang genoeg in ‘Omhels de Boom’ staat of als je je aandacht er niet bij kunt houden. Dat is heel vermoeiend! En juist daardoor doe je het minder goed, of liever: zijn de oefeningen en meditaties veel minder effectief als wanneer je ze vanuit I-kracht zou doen.

Waar geniet je van?

Daarom wordt er veel gelachen in de training, wordt er veel achterover geleund en niets gedaan. Daarom spreken we meer van verlangen dan van doorzetten. Als mensen vragen: ‘Wat moet ik doen?’ is het antwoord altijd: ‘Doe dat waar je verlangen het meest naar uit gaat, dat wat je het meest plezier geeft.’ Nu hangt stress ook samen met numbness: veel mensen genieten ergens van de kick die stress geeft, omdat het even een intens gevoel van ‘Ik leef!’ geeft. Maar stress is niet fijn, stress doet pijn. Wanneer je meer leert ontspannen zal het spectrum van wat je aan gevoelens ervaart zich enorm uitbreiden en zul je steeds meer de weldaad ervaren van een stressloze staat van zijn.

Niets hoeven

De werkelijkheid bestaat uit Yin en Yang, vrouwelijk en mannelijk, ontspanning en actie. De Taotraining bestaat ook uit half Yin, half Yang. Dat betekent dat we de helft van de tijd ‘iets doen’ cultiveren. We zijn druk bezig met bewegen, praten, schrijven, opletten, oefenen en leren. De andere helft cultiveren we ‘niet-doen’. Slapen, dromen, luieren, laten gebeuren. Voor veel mensen is de Yin-fase een verademing. Eindelijk niets hoeven en toch trainen, wat een weelde!

Ontstressen

Eén van de belangrijkste redenen dat we vrijwel allemaal slaapschuld hebben is omdat we een groot gedeelte van ons leven in voortdurende stress verkeren en het zelfs tijdens onze slaap niet meer lukt om echt te ontspannen. Om de reden is ‘niet-doen’ een kunst die we ons opnieuw eigen moeten maken. Het is de paradox van iets doen door niets te doen. Daarvoor hoef je niet in een hutje op de hei te gaan zitten. De kunst is om tijdens je drukke leven in een constante staat van rust te verkeren. De I-kracht is de sleutel hiertoe.