Zachte ogen

[tekst afkomstig uit les 4.4 van module 1]

De eerste stap van het activeren van de I-kracht is het zacht maken van de ogen. Sommige mensen hebben aan de instructie ‘maak je ogen zacht’ voldoende om het te doen. Anderen vragen: ‘Wat bedoel je? Ik kan mijn ogen toch niet záchter maken? Geen idee hoe ik dat zou moeten doen.’

Ontspannen spiertjes
Strikt genomen klopt dit. De instructie ‘maak je ogen zacht’ is, als je hem letterlijk neemt, niet correct. Je kunt de ogen zelf inderdaad niet zachter maken. Maar dat is dan ook niet wat we ermee bedoelen. Wat we wel bedoelen is het ontspannen van alle spiertjes in en rond de ogen. En hoewel dat dus niet letterlijk gebeurt, voelt het wel een beetje alsof de ogen dan zachter worden.

Harde ogen
Het verschil tussen harde en zachte ogen kun je als volgt ervaren:

• Harde ogen heb je als je ‘moeilijk’ kijkt. Doe maar eens (ja, doe mee!) alsof je ingespannen in de verte tuurt, alsof je je best moet doen om iets te lezen, of alsof je tegen fel licht in kijkt.
• Je ogen zijn maximaal zacht als je slaapt. Probeer er maar eens op te letten als je ‘s avonds heel moe bent en je ogen bijna dichtvallen, of als je ‘s ochtends – zonder wekker – wakker wordt en langzaam je ogen opent. Dat zijn zachte ogen.

Zacht gezicht
Zachte ogen hebben een uitwerking op het hele gezicht. De spieren rond de ogen staan namelijk in verbinding met de spieren in de rest van het gezicht. Dikke kans dus dat je met relatief harde ogen ook elders spanning ervaart: bij het voorhoofd, de slapen, de kaken, rond de neus en de mond. Maak je echter de ogen zacht, dan verspreidt de ontspanning zich als een olievlek over de rest van het gezicht. Dit verzacht de gelaatstrekken enorm. Het klinkt misschien wat wonderlijk, maar door steeds meer te handelen vanuit zachte ogen, zal je gezicht letterlijk minder hard en hoekig worden en in plaats daarvan zacht en rond. Na een dagje trainen is dit effect al te zien.

Wegdommelen
Waarom zijn zachte ogen zo’n krachtig veiligheidssymbool? Omdat het lichaam zachte ogen associeert met veiligheid. Hoe veiliger je je voelt, hoe zachter je ogen zullen zijn. Ben je veilig, dan is het niet nodig om ingespannen naar de horizon te turen of alert om je heen te kijken. Je kunt je ogen zelfs sluiten, wegdommelen, in slaap vallen, de ogen volledig ontspannen. De spiertjes in en rond de ogen ontspannen zich dan ook automatisch als ze iets veiligs zien, bijvoorbeeld jonge dieren, zoals we al eerder zeiden, maar ook een lachende baby of spelende kinderen – je ogen worden automatisch zachter als je ernaar kijkt.

Dobermann Pinscher
Andersom, als er gevaar dreigt, worden je ogen automatisch hard. Stel je maar eens voor dat er plotseling een vervaarlijk grommende Dobermann Pinscher met bloeddoorlopen ogen op je af komt stormen, die het duidelijk op je enkels heeft voorzien: gegarandeerd dat je ogen harder worden! Doe alsof je schrikt en let op je ogen. Dát zijn harde ogen.

Tendens
Natuurlijk is het onderscheid tussen harde en zachte ogen niet zwart-wit. Je ogen zijn niet óf hard óf zacht, met niets er tussenin. De meeste mensen hebben ogen tussen hard en zacht in, waarbij de tendens wel is dat de ogen – en het gezicht – in de loop van de dag steeds een beetje harder worden.

Schenk vandaag zo vaak als je kunt aandacht aan de spanning in en rond de ogen en in het gezicht en hoe die zich ontwikkelt. Grote kans dat je na een moeilijk gesprek of een stressvolle werkdag hardere ogen hebt dan als je net wakker bent of na een wandeling in de natuur.

Omkeerbaar
Wat nu interessant is, is dat dit fenomeen omkeerbaar is. Het is niet alleen zo dat een gevoel van veiligheid leidt tot zachte ogen, maar zachte ogen leiden ook tot een gevoel van veiligheid! Door in een situatie die je als onveilig ervaart je ogen zacht te maken en met die zachte ogen om je heen te kijken, kun je de situatie voor jezelf veilig verklaren, zul je je ontspannen voelen en heb je geen last meer van stress. Het kan helpen om daarbij te denken (of te zeggen): 'Ik zie niets onveiligs'. Om alles wat je ziet - en júist datgene wat jou een gevoel van stress/onveiligheid geeft! - actief veilig te verklaren.

Moeilijk gesprek
Denk bijvoorbeeld aan een moeilijk gesprek met je partner. Ben je bang voor zijn of haar reactie, benader hem of haar dan met zachte ogen. Je zegt dan feitelijk tegen jezelf: ‘Mijn partner is veilig.’ Waardoor je systeem snapt: ‘Oh, dit is geen wolf, dit is geen sabeltandtijger, mijn leven is niet in gevaar, ik kan ontspannen!’ Wil je deze eerste stap van de ‘I’ maximaal benutten, zorg dan dat je niet alleen de ogen zacht maakt, maar ook dat je actief en bewust met zachte ogen naar de mensen of dingen kijkt die je mogelijk spannend vindt.

Verder lezen?
Wil je graag méér lezen over het mechanisme dat van de zachte ogen zo'n krachtig veiligheidssignaal maakt? In dit artikel gaat Ronald de Caluwé (initiatiefnemer van RelaxMore.nl , traint al circa 5 jaar bij Taotraining), uitgebreid in op hoe de zachte ogen (en trouwens ook de spitse oren) een grote kalmerende invloed hebben op het ventraal vagale complex, een cruciaal onderdeel van het autonome zenuwstelsel. Hier lees je het artikel.